Afwijkend mondgedrag

1 Schadelijke zuig- en mondgewoonten

Open mondgedrag en speen-, duim of vingerzuigen zijn afwijkende mondgewoonten. Dit is normaal bij een baby en peuter, omdat zij nog een grote zuigbehoefte hebben of omdat het veiligheid biedt. Daarna wordt het een gewoonte met negatieve effecten op de mond- en gezichtsspieren. Afwijkende zuig- en mondgewoonten hebben vaak een afwijkend tonggedrag en onvoldoende lipkracht tot gevolg. De druk (te grote of juist te kleine) die zo uitgeoefend wordt op kaak, gehemelte en gebit kan vormveranderingen veroorzaken. De gevolgen daarvan kunnen zijn:

• afwijkende faciale ontwikkeling;
• afwijkende beender- en weefselgroei van bovenkaak en gehemelte; *
• malocclusie gebitselementen; *
• mondademen;
• articulatiestoornissen; *
• nagelbijten en lipbijten kunnen kaakklachten * veroorzaken.

2 Habitueel mondademen

Bij mondademen wordt door de mond geademd. Hierdoor droogt de mond uit. Daardoor hoeft er veel minder geslikt te worden. Dit heeft tot gevolg dat de buis van Eustachius, die de neusholte met het oor verbindt, te weinig wordt gereinigd. De kans op oorontstekingen neemt hierdoor toe. De meeste mensen ademen door hun neus, tenzij de neusdoorgang onvoldoende is. Er zijn verschillende factoren die de neusdoorgang kunnen vernauwen. Verkoudheden en allergieën zijn hier voorbeelden van. Er wordt dan tijdelijk meer door de mond geademd. Als dit mondademen blijft bestaan terwijl de neus weer doorgankelijk is, wordt de neus nauwelijks meer gebruikt en kunnen de mondspieren verslappen. Dit heeft verschillende gevolgen:

• grotere kans op infectie; *
• hypotonie * in de houding;
• tandvleesontstekingen en tandbederf; *
• grotere kans op vergrote tonsillen en ontstoken adenoïd; *
• grotere kans op middenoorproblematiek * met mogelijke gevolgen voor de spraak-taalontwikkeling;
• afwijkende groei van bovenkaak en gehemelte * (smalle bovenkaak en smal, hoog gehemelte) met onregelmatig gebit;
• mogelijke scheefgroei van neustussenschot * door smal, hoog gehemelte;
• verminderde reuk en smaak; *
• articulatieproblemen. *

3 Afwijkende slikgewoonten

Een ander gevolg van mondademen is dat de tong laag onder in de mond ligt. De tong wordt dan tussen de tanden geperst bij het slikken. Doordat de tong tijdens dit afwijkend slikken telkens tegen de tanden duwt, kunnen de tanden scheef gaan staan. Afwijkende slikgewoonten gaan vaak samen met een afwijkende tongligging * in rust. Gemiddeld slikt een mens 1500 tot 2000 keer per etmaal. Als er sprake is van afwijkende slikgewoonten kan dat de volgende gevolgen hebben:

• afwijkende faciale ontwikkeling;
• afwijkende beender- en weefselgroei van bovenkaak en gehemelte; *
• malocclusie gebitselementen; *
• mondademen;
• articulatiestoornissen. *

Indicaties voor verwijzing

Logopedische interventie is geïndiceerd wanneer:

• de afwijkende mondgewoonten de vorm of de functie van de kaak, gebit, lippen, tong en gehemelte beïnvloeden;
• er articulatiestoornissen ontstaan ten gevolge van gestoorde lip- en tongmotoriek;
• tandarts of orthodontist afwijkingen aan gebit en/of kaak constateert die veroorzaakt worden door afwijkende mondgewoonten;
• er sprake is van recidiverende middenoorproblematiek;
• er overmatig veel gekwijld wordt;
• er eet- en drinkproblemen ontstaan.

Logopedisch onderzoek en therapie

Oro-myofunctionele therapie (OMFT) richt zich op de behandeling van afwijkende mondgewoonten en afwijkend slikken.
Logopediepraktijk Haasjes beschikt over een geavanceerd meetinstrument (Myometer) waarmee we goed kunnen meten welke spieren van het mondgebied te slap of juist te sterk zijn. Naar aanleiding van de testresultaten kunnen we gericht die spieren trainen die nodig zijn om tot een goede balans te komen.

Logopedische therapie kan bestaan uit:

• afleren van schadelijke zuiggewoonten en schadelijke mondgewoonten;
• aanleren van de juiste tongpositie in rust;
• versterken van spieren in het mondgebied die onvoldoende sterk zijn;
• aanleren van neusademing;
• aanleren van de juiste slikbeweging.

Afwijkende mondgewoonten kunnen samen voorkomen met articulatieproblemen zoals interdentaliteit, addentale spraak of een laterale s.